Belfast in 2015

Al een aantal maanden ben ik bezig met het boek 'In Europa" van Geert Mak. In dit boek beschrijft Geert Mak zijn reis door Europa in het jaar 1999. Deze reis, die een jaar duurde, ging langs alle belangrijke historische plaatsen van de 20ste eeuw. Mak schrijft over de geschiedenis van deze plaatsen, over wat hij daar in 1999 zag, om zo uiteindelijk zijn oordeel te geven over hoe Europa er voor staat aan het begin van de 21ste eeuw.

Het boek is erg interessant om te lezen. Het is beeldend geschreven en er staan veel persoonlijke verhalen in van de inwoners van de historische plaatsen, maar het boek wordt voor mij pas echt interessant wanneer het gaat over de plaatsen waar ik zelf ook ben geweest. Bijvoorbeeld wanneer het gaat over Ieper in de Eerste Wereldoorlog of over het Vondelpark in de jaren zestig. Het boek kan echter nog beter worden, en dat is wanneer ik lees over de plaats waar ik op dat moment ben. Zo las ik afgelopen zomer in het vliegtuig naar Riga over deze stad tijdens de Tweede Wereldoorlog. Mak beschrijft hier een synagoge waarvan de ruïnes in een parkje zijn te vinden. Deze resten van de synagoge vonden we op slechts 200 meter van ons appartement.

Nu, dankzij mijn gebrek aan doorzettingsvermogen om dit boek uit te lezen (ik heb het boek gekregen voor mijn verjaardag in maart), gebeurde het weer dat ik kon lezen over de stad waarin ik mij bevind. Geert Mak komt in oktober van 1999 aan in Belfast en beschrijft een “een stad van hekwerken”. Zo zijn verschillende wijken van de stad van elkaar gescheiden door “vredesmuren”, zijn politie auto’s halve tanks, en hebben zelfs de stoplichten bescherming van ijzergaas. Hij beschrijft de eerste levens die werden geëist door de gevechten. Het eerste slachtoffer viel op Falls Road, de straat waar ik 30 meter vanaf woon, waar mijn school zich bevind en waar ik afgelopen zondag de Six-Nations (rugby) wedstrijd tussen Ierland en Frankrijk heb gezien in een pub genaamd The Red Devil. Geert Mak geeft ook aan dat de spanningen van Belfast aan het verdwijnen zijn in 1999: “Nu is werkelijk de dooi begonnen. De politiebureaus zijn nog altijd forten van elektronica maar de pantserwagens zijn van de straat, en de IRA-mannen komen langzaam te voorschijn uit de gevangenissen en de illegaliteit.”

Het Belfast van 2015 is nog steeds terug te vinden in de beschrijving van Geert Mak, maar de stad is wel verandert door de “dooi” die haar werk in de afgelopen 15 jaar is blijven doen. Zo heb ik nu al veel stoplichten hier in Belfast gezien, maar ik heb nog geen bescherming van ijzergaas kunnen ontdekken. Wel staan de muren die bepaalde inwoners van elkaar vandaan moeten houden er nog steeds, zijn de politie auto’s in vergelijking met Nederlandse politie auto’s nog steeds behoorlijk angstaanjagend, en worden er nog altijd marsen en protesten gehouden. Zo mag de Union Jack (Britse vlag) sinds december 2012 niet meer iedere dag gehesen worden boven op City Hall in het centrum van Belfast. Een beslissing gesteund door de Ierse nationalisten in het parlement. Sinds dit besluit zijn de Ulster loyalisten begonnen met protesteren. De protesten worden steeds kleiner en komen minder vaak voor, maar in mijn tweede week hier kwam ik er een tegen op de stoep voor City Hall (zie foto’s). Ook zijn er nog steeds veel gebouwen beschermd (afgeschermd) met hekwerken en tralies. Zo ook de eerder genoemde pub The Red Devil. De ramen van dit van dit café worden beschermd door dikke zwarte tralies, waarschijnlijk ooit aangelegd om bakstenen of bommen buiten te houden. Het feit dat deze tralies niet zijn weggehaald geeft aan dat er nog genoeg te ontdooien valt. De binnenkant van The Red Devil is bezaaid met foto’s van spelers van Manchester United (voornamelijk George Best), sjaals van Celtic F.C., en veel vlaggen van volkeren waarmee de Ierse Nationalisten zich verbonden mee voelen (deze vlaggen van Catalonië, Palestina en soms zelf Hong Kong zijn vaak te zien in de woonwijken van de Ierse nationalisten om hun steun te tonen aan andere onderdrukte volkeren). Maar de dooi die in 1999 al was begonnen in Belfast zie ik vooral terug bij de studenten op mijn school of bij de studenten die ik tegen kom in de kroeg. Deze leden van de nieuwe generatie kennen The Troubles voornamelijk uit de verhalen van hun ouders. Er zijn ouders die goed op weg zijn om hun kinderen zo kleindenkend mogelijk te houden, maar de meeste studenten die ik heb ontmoet zien de gevechten van hun stad als iets van het verleden. Het leven van deze studenten wordt nog wel in grote mate beïnvloed door de geschiedenis, maar van daadwerkelijke gevechten willen de meeste niets weten. Zo sprak ik laatst een Noord-Ierse vriend over de rol van zijn ouders tijdens de the Troubles. Bijna emotieloos vertelde hij over zijn vader en oom die lid waren geweest van IRA. Ik vroeg hem of hij het wel over dit gespreksonderwerp wou hebben, ik had namelijk verwacht dat vertellen over de rol van zijn vader in de IRA enige schaamte bij hem zou kunnen oproepen. Dit bleek niet het geval. Hij gaf aan dat hij blij was dat zijn vader en oom zich hadden ingezet voor hun medemensen, maar dat de manier waarop dit gebeurde uiteraard de foute manier was.

Belfast blijft zich dus opwarmen aan de jaren die voorbij gaan. Ik verwacht dan ook dat de spanningen die deze stad nu nog verdelen in 2030 nog verder weg zullen zijn. Misschien zullen dan ook de tralies van the Red Devil zijn verdwenen, of hangen ze er nog als trekpleister voor toeristen die daar een Guinness kunnen drinken in een pub uit het Belfast van een afgelopen hoofdstuk.

Mak, G. (2005). In Europa: Reizen door de twintigste eeuw II (12e ed.). Amsterdam/Antwerpen, Nederland/Belgie: Uitgeverij Atlas.